نقش شنوایی شناس و گفتاردرمان و روانشناس در درمان شکاف کام

ناهنجاری های مادرزادی سر و گردن یکی از شایع ترین ناهنجاری ها در نوزادان است. از بین این ناهنجاری ها شکاف کام و لب (شکاف های دهانی) شایع ترین می باشد، که در آن بافت لب و دهان در خلال تکامل جنینی به خوبی تشکیل نشده است.

می دانــید که ما از کام خود برای غذا خــوردن و حرف زدن اسـتفاده می کنیم (کام حد فاصل دهان و بینی است). هنگامی که صحبت می کنیم هوا از ریه ها وارد حنجره و سپس دهان می شود و انرژی لازم برای گفتار را فراهم می کند. گاهی برای تولید بعضی از صداها احتیاج داریم هوا را در دهان جمع کنیم و این به وسیله عضلات دهان و کام امکان پذیر است. عضلات سقف دهان همچنین مسئول باز و بسته کردن دهانه شیپور استاش در گوش هستند؛ در نتیجه وجود شکاف کام همه این موارد را می تواند تحت تأثیر قرار دهد.

عوارض شکاف کام

از جمله عوارض شکاف کام می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مشکلات تغذیه ای
• عفونت گوش میانی و بروز مشکلات شنوایی
• مشکلات دندانی
• مشکلات تکلم
• مشکلات اجتماعی

تغذیه در کودکی:

نوزاد دچار شکاف کام ممکن است از نظر مکیدن قدرت کافى را نداشته باشد، بنابراین براى تغذیه با شیر مادر یا شیرخشک دچار مشکل مى شود و ممکن است در هنگام تغذیه، شیر از داخل بینى نوزاد بیرون بریزد.

وضعیت نشسته در هنگام تغذیه به بالا بردن کیفیت تغذیه در آن ها کمک مى کند، بنابراین حتماً باید نوزادان مبتلا را در آغوش تغذیه کرد.

استفاده از سرشیشه هاى مخصوص (بلند، نرم، با سوراخ گشاد) و سرنگ هایى با رابط بلند و لاستیکى در تغذیه نوزادان مبتلا به شکاف کام مفید است.

استفاده از این وسایل، قدرت مکیدن نوزاد را افزایش داده و باعث تقویت عضلات صورت مى گردد.

تقویت عضلات صورت به تکامل گفتارى کودک در آینده کمک مى کند. برخى از وسایل هم باعث بسته شدن شکاف کام مى شود مانند “پلاک” که روى شکاف را مى پوشاند و در این صورت از ورود شیر به داخل مجارى تنفسى جلوگیرى مى کند. در تمام طول تغذیه باید مراقب سرفه و تنفس نوزاد بوده و او را در وضعیت کاملاً نشسته نگه داشت.

ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫﺎی ﺗﻐﺬﻳﻪ ای ﻛﻮدﻛﺎن ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ شکاف لب و ﻳﺎ ﺷﻜﺎف کام بعد از ۶ ماهگی:

• هر ۲ الی ۳ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻜﺮر ﻧﻮزاد را ﺗﻐﺬﻳﻪ کنید.
• از دادن ﻏﺬاﻫﺎی دارای ﺑﺎﻓﺖ ﺿﺨﻴﻢ ﺧﻮدداری ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ در ﻣﺤﻞ ﺷﻜﺎف ﺗﺠﻤﻊ نمی یابند. بافت غذا باید کاملاً نرم و پخته بوده تا هضم آن آسان باشد.
• از دادن ﻏﺬاﻫﺎی ﺗﻨﺪ و ادوﻳﻪ دار ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﺨﺎط ﺑﻴﻨﻲ اﺟﺘﻨاب شود.
• همچنین بهتر است از غذاهایی که بافت چسبناکی دارند نیز پرهیز شود.
• تغذیه کودک در وعده های کم ولی متعدد صورت گیرد.
• به دنبال تغدیه برای کمک به تمیز کردن داخل دهان، به کودک آب نوشانده شود (زیر دو سال آب جوشیده سرد شده داده شود).
• به طور مرتب باد گلوی کودک گرفته شود (آروغ زدن مرتب)

مراقبت های گوش:

عدم کارکرد صحیح ماهیچه های سقف دهان و ورود قطرات شیر به داخل گوش میانی از طریق شیپور استاش موجب عفونت های مکرر گوش میانی (اوتیت مدیا) و گاهی به دلیل عدم درمان به موقع باعث مشکلات شنوایی در کودکان مبتلا به شکاف کام می شود.

بنابراین بهتر است این کودکان هر ۶ ماه تا ۲ سال یک بار به شنوایی سنجی مراجعه کنند تا توسط شنوایی شناس چک شوند و بررسی گردد آیا مایعی در گوش وجود دارد یا نه؟ بعضی از این کودکان به گذاشتن لوله تهویه در گوششان نیاز دارند تا بطور مداوم مایع داخل گوش میانی تخلیه شود.

چنانچه نسبت به مشکلات شنوایی این کودکان بی توجهی شود، می تواند باعث کاهش دریافت اصوات از محیط شده و نهایتاً منجر به تأخیر در یادگیری گفتار و زبان گردد.

مشکلات دندانی:

چنانچه شکاف، پل آلوئولار (لثه و فک بالا) را درگیر کند، امکان دارد که دندان ها به صورت نامرتب رشد کنند و یا دندان های نزدیک به شکاف لق باشند و از بین بروند. این موضوع مشکلات گفتاری بیشتری را ایجاد می کند.

کودک مبتلا به شکاف کام و لب باید همیشه زیر نظر دندان پزشک باشد تا مراقبت های دندانی و در صورت لزوم ارتودنسی صورت پذیرد، تا به ردیف کردن دندان ها کمک کند و هر فاصله ای را که به دلیل وجود شکاف ایجاد شده بهبود بخشد.

درمان های ارتودنسی معمولاً با رویش اولین دندان دائمی شروع می شود و کودک جهت انجام اقدامات لازم باید زیر نظر ارتودنتیست باشد. لازم است تا قبل از رویش دندان های دائمی مراقبت از دندان ها و مسواک زدن آن ها به شکلی که دندانپزشک آموزش می دهد صورت گیرد.

مشکلات گفتار:

ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدن نتیجه ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ مجموعه ای از عضلات شامل ﻋﻀـﻼت ﺗﻨﻔﺴﻲ، ﺗﺎرﻫﺎی ﺻﻮﺗﻲ، زﺑﺎن، دریچه ﻛﺎﻣﻲ ﺣﻠﻘﻲ، ﻛﺎم، و ﻟﺐ ﻫﺎﺳﺖ. ﺷﻜﻞ ﺳـﺎﺧﺘار اﻳـﻦ ﻋﻀﻼت، اﻧﺪازه و ﺣﺎﻻت دﻧﺪان ها، زﺑﺎن و ﺳﻘﻒ دﻫﺎن ﻫﻤﮕﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻔﺘﺎر اﻫﻤﻴﺖ دارند. ﻧﺎﻫﻨﺠﺎری ﺳﺎﺧﺘاری ﻣﺠﺮای ﮔﻔﺘﺎر، منشأ ﺑﺴﻴﺎری از اﺧـﺘﻼﻻت ﮔﻔﺘـﺎری اﺳـﺖ. در بین این دسته از ناهنجاری ها، به نظر می رسد شکاف کام و لب، آشکارترین و در واقع زیان بارترین این ناهنجاری ها می باشد.

کودکانی که رشد طبیعی دارند در سال اول زندگی مراحلی از رشد صوتی را می گذرانند که به نظر می رسد تا حدی مرتبط با تغییرات سیستم های عضلانی – اسکلتی و عصبی می باشد. مثلاً در حدود ۴ ماهگی کودک قادر به تولید صداهایی با فشار هوای دهانی می شود و سایر صداسازی ها، جیغ زدن، غرغر کردن و نجوا کردن نیز شروع به شکل گیری می کنند.

 در واقع در این دوره از رشد آوایی، تفاوت های بین نوزادان طبیعی با نوزادان مبتلا به شکاف کام مشخص می شود.

صحبت کردن کودکان مبتلا به این ناهنجاری ها با مشکلاتی روبروست. شکاف می تواند باعث شود کودک صدای خیشومی (تودماغی) غیر قابل فهمی ایجاد کند. به همین دلیل در سن شش ماهگی و سپس ۲ – ۱/۵ سالگی کودک باید جهت ارزیابی مهارت های گفتار و زبان و همچنین آموزش به والدین برای کمک به فرزندشان توسط آسیب شناس گفتار و زبان ویزیت شود.

بنابر تشخیص درمانگر ممکن است نیاز باشد کودک هر ۳ تا ۶ ماه یک بار ارزیابی شود و یا جلسات گفتاردرمانی به طور مداوم برگزار گردد.

مشکلات روحی و روانی:

این کودکان به دلیل مشکلات ظاهری و گاهی اشکال در گفتار دچار عدم اعتماد به نفس و مشکلات روحی می گردند. والدین این کودکان گاهی شوک، نا امیدی، غم، احساس دشمنی، احساس ویرانی و ترس را پشت سر می گذارند تا به مرحله ای برسند که وجود چنین کودکی را در زندگیشان بپذیرند و بتوانند با قدرت با این احساسات خود مقابله نموده و برای کودکشان دلسوزی کنند. برای سرعت بخشیدن به این روند، لازم است که والدین ملاقات هایی با یک مشاور و روانشناس داشته باشند. همچنین می توانند با والدینی که بر مشکلات مشابهی فائق آمده اند، صحبت کنند.

یکی از مسائلی که در دوره نوزادی اهمیت ویژه ای دارد، حس تعهد و وابستگی یا ایجاد یک رابطه محکم بین والدین و کودک است. گاهی والدین به قدری درگیر مسائل و مشکلات پزشکی کودک خود هستند که فراموش می کنند کودکشان نیاز به نوازش، لبخند های محبت آمیز و بازی های سرگرم کننده دارد.

کاهش صداسازی ها و لبخند های والدین با کودک منجر به کاهش واکنش کودک و کاهش تقلید صداسازی ها از مادر می گردد که تأخیر در رشد گفتار و زبان را به دنبال خواهد داشت.

آسیب شناس گفتار و زبان چه مواردی را ارزیابی می کند؟

• تکامل زبان (توانایی درک مطلب و گفتار)
• نحوه تلفظ صداها (تولید هر یک از اصوات)
• تعادل در تشدید صدا (میزان تشدید صدا در دهان و بینی)

سؤالات رایج:

آیا کودکی با شکاف کام و لب برای حرف زدن مشکل خواهد داشت؟

اگر کودک فقط دارای شکاف لب باشد مشکلات گفتاری خیلی محتمل نیست؛ اما اگر دارای شکاف کام باشد نیاز دارد که در اولین فرصت خدمات گفتاردرمانی را دریافت کند. مراجعه زود هنگام باعث خواهد شد که صداها از ابتدا در جایگاه صحیح و با شیوه درست آموخته شود و تولید گفتار نادرست ایجاد نشود. والدین باید بدانند که وجود شکاف لب و کام به تنهایی نمی تواند کودک را تا پایان زندگی به داشتن مشکلات گفتاری محکوم کند. این کودکان می توانند به گفتار کاملاً یا نسبتاً طبیعی دست یابند.

آسیب شناس گفتار و زبان چه کارهایی می تواند برای این کودکان انجام دهد؟

آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمان) والدین را در جریان مراحل رشد و تکامل گفتار و زبان قرار می دهد تا در صورت احساس بروز مشکل یا تأخیر بتوانند در اولین فرصت برای دریافت خدمات مراجعه کنند. همچنین دادن مشاورات لازم برای رشد بهتر گفتار و زبان کودک به والدین و توضیح اقداماتی که آن ها می توانند در خانه انجام دهند، از دیگر فعالیت های آسیب شناس گفتار و زبان می باشد. در صورتی که این کودکان در سنین پایین مراجعه کنند، آسیب شناس گفتار و زبان می تواند از بروز خطاهای تولیدی که ممکن است در آینده ایجاد شود، جلوگیری کند. این امر در صورتی امکان پذیر است که جراحی های بموقع انجام گرفته باشد و مشکلات ساختاری برطرف شده باشد.

معرفی مرکز تبسم

مرکز تبسم ضمن حضور متخصصین گوش و حلق و بینی مجرب، با حضور تیم قوی شنوایی شناس ، گفتاردرمان ، روانشناس و کاردرمان با تجربه در اهواز ، در مسیر درمان شکاف کام ، آماده ارائه خدمات شنوایی شناسی ، گفتاردرمانی ، روانشناسی و کاردرمانی به مراجعین می باشد.

بخش شنوایی شناسی این مرکز یکی از مجهزترین و بهترین مراکز شنوایی شناسی اهواز می باشد که در آن خدماتی همچون انجام کلیه تست های شنوایی، تجویز و تنظیم سمعک ، فروش اقساطی سمعک ، تعویض سمعک قدیمی با جدید، توانبخشی شنوایی، ارزیابی و درمان وزوز گوش، ارزیابی و درمان سرگیجه و عدم تعادل، تنظیم دستگاه کاشت حلزون شنوایی، ارائه وسایل جانبی سمعک و دستگاه کاشت حلزون انجام می شود.

در بخش گفتاردرمانی و روانشناسی مرکز تبسم با حضور مجرب ترین گفتاردرمان های اهواز و روانشناسان مشاوره اهواز ، خدمات گفتاردرمانی در تمامی حوزه های اختلالات گفتار و زبان و مشاوره فردی و خانوادگی انجام می گیرد.