مشکل بلع و درمان آن
در این مطلب با مشکل بلع و ارزیابی و درمان آن آشنا خواهید شد.
عمل بلعیدن فرآیند انتقال لقمه غذا از دهان به معده می باشد. فرآیندی که به هماهنگی پیچیده ای با تنفس و سیستم حسی ـ حرکتی وابسته است. این هماهنگی موجب تغذیه مناسب و حفاظت از مسیر هوایی حین تغذیه می شود. توانایی بلعیدن از هفته دوازدهم جنینی شروع می شود.
مراحل بلع غذا
بلعیدن شامل ۴ مرحله می باشد:
مرحله ۱: در این مرحله غذا جویده می شود و با بزاق ترکیب شده و آماده حرکت به سمت حلق می گردد.
مرحله ۲: غذا توسط زبان به سمت عقب دهان رانده می شود و در انتهای این مرحله رفلکس بلع حلقی فعال می شود.
مرحله ۳: حفره بینی بسته شده و غذا به سمت حلق رانده می شود و در حلق رو به جلو حرکت می کند. در این مرحله باید مسیر هوایی بسته شده تا غذا وارد مسیر هوایی نشود؛ پس تنفس به مدت کمتر از ۱ ثانیه قطع می گردد.
مرحله ۴: غذا وارد مری شده و در طول مری به جلو رانده می شود.
رشد مهارت های تغذیه ای کودک
- ۵-۴ ماهگی: مکیدن – کنترل سر و گردن را دارا می باشد و از سینه مادر یا شیشه شیر تغذیه می کند.
- ۶-۴ ماهگی: توانایی نشستن دارد و می توان ارائه پوره را شروع کرد. توانایی تغذیه با قاشق را دارد.
- ۹-۶ ماهگی: توانایی نوشیدن با فنجان و خوردن جویدنی های نرم به صورت باز و بسته کردن فک را دارا می باشد.
- ۱۲-۹ ماهگی: قاشق را می گیرد و شروع به خوردن غذاهای جویدنی نرم می کند.
- ۱۸-۱۲ ماهگی: توانایی نوشیدن با نی را کسب کرده و همه مواد غذایی را می تواند بخورد.
- ۲۴-۱۸ ماهگی: جویدن چرخشی را شروع می کند.
علائم مشکل بلع
- امتناع از غذا خوردن
- ناتوانی در خوردن مواد غذایی با بافت های مختلف
- طولانی شدن مدت تغذیه (از لحاظ سرعت پایین جویدن و مکیدن، نه براساس شیطنت های کودکانه و خوردن بازی بازی آن ها)
- ضعف یا عدم توانایی جویدن
- سرعت پایین و تعداد کم مکیدن
- عق زدن، سرفه کردن و خروج شیر از دهان (به میزان زیاد) و بینی حین تغذیه
- آبریزش از دهان
- عدم وزن گیری مناسب
- بستری های متعدد به علت عفونت ریه
در چه بیماری هایی احتمال مشکل بلع مطرح است:
آنسفالوپاتی (فلج مغزی، خفگی پیش از تولد)، نئوپلاسم، عقب ماندگی ذهنی، تأخیر رشدی، آسیب مغزی، فیستول مروی- نایی، سندروم داون، سندروم پیر رابین، سندرم تریچه کولینز، بیماری های متابولیکی، بیماری های مزمن ریوی، دیسپلازی نایژه- ریوی، بیماری های معده ای- روده ای، آنومالی های قلبی مادرزادی
نقش آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتاردرمان ) در درمان مشکل بلع
در صورت وجود علائم مشکل بلع، وجود بیماری های ذکر شده و عدم رشد مهارت های تغذیه ای متناسب با سن معیار، جهت بررسی به آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتاردرمان ) مراجعه کنید.
جهت این بررسی آسیب شناس گفتار و زبان اقدامات زیر انجام می دهد:
- گرفتن تاریخچه دقیق از علائم اختلال بلع و وضعیت پزشکی
- مشاهده توانایی و حرکت عضلات مرتبط با بلع
- مشاهده وضعیت، رفتار و حرکات دهان حین تغذیه
- ارزیابی کودک به کمک تست های تخصصی و در صورت نیاز ارجاع به سایر متخصصان جهت درمان علل زمینه ای یا ارزیابی ابزاری بلع
- مدیریت درمان اختلال بلع
درمان اختلال بلع
آسیب شناس گفتار و زبان براساس مشکل و سن، طرح ریزی درمان را برعهده دارد. درمان ها به طور کلی شامل موارد زیر می باشد:
۱) ارائه تمرینات و ماساژهایی جهت تقویت و افزایش هماهنگی عضلات درگیر در بلع
۲) ارائه تغییرات در روند ارائه تغذیه، شیوه تغذیه، ظروف تغذیه و تغییرات در وضعیت کودک حین تغذیه و در صورت لزوم تجویز وسایل خاص برای کودک
۳) ارائه تکنیک های تخصصی و تحریکات داخل دهانی
۴) آموزش و مشاوره به مراقب جهت بهبود روند تغذیه و ارائه درمان در منزل
معرفی مرکز تبسم به عنوان بهترین گفتاردرمانی در اهواز
مرکز تبسم ضمن حضور متخصصین گوش و حلق و بینی مجرب، با حضور تیم قوی گفتاردرمان با تجربه در اهواز ، در مسیر درمان مشکل بلع در کودکان و بزرگسالان آماده ارائه خدمات گفتاردرمانی به مراجعین می باشد.
در بخش گفتاردرمانی مرکز تبسم با حضور مجرب ترین گفتاردرمان های اهواز ، خدمات گفتاردرمانی در تمامی حوزه های اختلالات گفتار و زبان انجام می گیرد.
